JİN, JİYAN, AZADİ (KADIN, YAŞAM, ÖZGÜRLÜK)

27/11/2022 761 Görüntülenme

İlişkili içerikler

Taner Renda / 27.11.2022

İran’da halk protestoları, görülmedik şey değildir. Molla rejiminin ağır baskısı altında bunalan halkın taleplerini, itirazlarını dile getirebildiği yegane kanal; 5-10 yılda bir patlak veren, birkaç hafta süren sonrasında ise rejimin zor aygıtlarınca bastırılan halk protestolarıdır.

1978 Aralık ayı sonlarına yaklaşıyorduk. İran, uzunca zamandır protesto hareketlerine sahne oluyordu. Şah rejimini protesto eden grupların başını İran Komünist Partisi, Marksist Halkın Fedaileri ve Şii Halkın Mücahitleri çekiyordu. Ve ne olduysa Fransa’da yaşayaduran Ayetullah Humeyni, “özel bir davet” ile ülkeye gelir ve Devrim’e el koyar. İran Komünist Partisi ve Marksist Halkın Fedaileri de, bu duruma ses çıkarmazlar. Çünkü Şii’ler de ittifakın içine girmişti (elbette daha sonra bu saflıklarının faturasını ülke olarak ödeyeceklerdi ama en çok da Marksist ve Komünistler canlarıyla herkesten daha çok ödeyeceklerdi).

(İran İslam Devrimi’nden sonra 8 Mart 1979’da Emekçi Kadınlar Günü’nde düzenlenen baş örtüsü karşıtı yürüyüşte İran’lı kadınlar-editör)

Dinciler, herkesi kandırmışlardı. Daha sonra herkesi nasıl kandırdıklarını ilgili insanlar çok iyi biliyorlar. Ve “hediye başörtüsü” giderek rejimin simgesi olmaya başladı. Yine son on yıla baktığımızda İran’da zaman zaman başörtüsü ve İslami Kurallara uymama gerekçesiyle başta kadınlar üzerinde uygulanan baskılar nedeniyle kitleler isyan etmiş ve rejim tarafından sert cezalara uğramışlardı. Kimi zaman da bir petrol ülkesi olmasına karşın, benzine yüksek zamların yapılması ve Molla Rejiminin çalıp çırpmasının saklanamayacak boyutlara gelmesi nedeniyle de kitleler yine ayaklanıyordu.

Ancak bu ayaklanmalar birkaç haftayı geçmeyen boyutlarda olagelmişti. Jina Mahsa Amini’nin öldürülmesi; bardağı taşıran son damla oldu. Önceleri bir veya birkaç şehirde görülen protesto hareketleri; bu kez neredeyse tüm ülke sathına yayıldı. Önceleri kitlesel yapılan gösteriler, bu kez yerelde daha az sayıdaki kitleler tarafından yapıldı. Ve kadınlar bu kez artık Mollalardan ve onların bekçiliğini yapan Besiç polislerinden korkmuyorlardı. Artık her yerde başlarını kitlesel olarak açan kadınlar vardı. Ve bu kadınlar korku duvarını aştıkları için alenen meydanlarda tek veya kitlesel yürümeye başladılar. Tabii ki rejim en ağır baskı ve şiddet ile bu hareketleri cezalandırdı. Hatta bu göstericiler yakalandıkları takdirde idam ile yargılandılar. Buna karşın kadınlar, bu kez de mollaların sarıklarını başlarından alıp, yere atmaya başladılar.

Bu kez işler farklı ilerliyor. Protesto hareketleri artık birkaç hafta ile sönümlenmiyor. Birkaç büyük kentle sınırlı kalmayıp; ülke sathına yayılıyor. Gençlerin ve kadınların başını çektiği protesto hareketleri, önce Kürtlerin kitlesel olarak katılımı, Huzistandaki Arapları, ardından Belucileri ve Azerileri de içine aldı. 1979 Devriminde kilit rol oynayan tarihi Tahran Çarşı’sı esnafının da bu protestolara katılması ile farklı bir boyuta geldi. Ve İran futbol takımlarının protestoları ile başını açan film yıldızları ile de protestoların gücü ve yönü belli olmaya başladı. Petrol endüstrisindeki işçilerin tavrı ve ordunun tercihleri; Molla Rejiminin sonunu belirleyecek. Elbette kendine “Reformcu” diyen bir kısım muhafazakarlar da bu gelişmenin önünü tıkamak için sıralarını bekliyorlar.

İran’da dipten gelen bir dalga var. Mahkemelerin idam kararları ve Besiç’in infazları da bu halk hareketini bastıramıyor. Geriye tek bir yol kalıyor: Mollaların başörtüsü zorunluluğundan geri adım atması. Hoş, Mollaların geri atması da bu isyanı durduracakmış gibi görünmüyor. Ve yeni bir Aralık ayı daha geliyor. Bu kez Devrimin üstüne konacak bir “Molla” hareketine halk izin verecek mi? Yoksa Laik, Demokratik ve Özgür bir ülke olmak için mücadelelerini sonuna kadar sürdürecekler mi?

Yazarımızın daha önce yayınladığımız yazıları

KILIÇDAROĞLU’NUN UYUŞTURUCU VE KARA PARA ÇIKIŞI BİZE NE ANLATIYOR?/02.11.2022

MUHALEFETİN TUTUMU ERDOĞAN’I ZORLA BAŞKAN YAPTIRACAK/26.10.2022

CHP Bir Milli Güvenlik Sorunu mudur ? /22.10.2022

7-8 EKİM GECESİ/05.10.2022

ÜLKE İÇ SAVAŞIN EŞİĞİNDEN ŞİMDİLİK DÖNDÜ/01.10.2022

SEÇİME BEŞ KALA SİYASETİMİZİN AHVALİ/01.10.2022

YİNE Mİ ŞAH VE MAT’A GELİNİYOR? /23.09.2022

SAĞ’A KARŞI SAĞ’I DEĞİL, SOL’U OLUŞTURMALIYIZ/17.09.2022

YENİ DÖNEMDE HDP’YE BAKANLIK VERİLİR Mİ?/05.09.2022

SEDAT PEKER, SPK BAŞKANI VE KIZ KARDEŞİ VE DE GÜLŞEN/28.08.2022

AMİP DEĞİL BİLİNÇLİ İNSANIZ /22.08.2022