YazıPortal Resmi İnternet Sayfasıdır
İlişkili içerikler
Mustafa Durmuş / 24 Temmuz 2022
Bilindiği gibi, 1930 yılında çıkartılan “Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkındaki Kanun” (1567 Sayılı K.) hükümetlere, kambiyo kontrolü amaçlı ve Türk Lirasının değerini korumayı sağlamaya dönük olmak üzere, cezai nitelikte yaptırımlarla desteklenen düzenleyici kararlar alma yetkisi tanıyordu.
Bu kanun 1989 yılında “Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkındaki 32 Sayılı Karar” ile değişikliğe uğratıldı ve böylece uluslararası sermaye hareketleri için neo-liberalizme uygun bir serbestleştirme hayata geçirildi.
Bu tarihten 22 yıl sonra, bu kez Özal’ın izinden giden neo-liberal, neo-muhafazakâr AKP Hükümeti, uluslararası sermaye hareketleri üzerindeki kontrolleri ve engelleri (2008 ve 2009 yıllarında bu Karar’da yaptığı değişikliklerle) bütünüyle ortadan kaldırdı (1).
Türkiye ekonomisinin uluslararası sermaye ile imtihanı
Bu son değişiklikle, Türkiye’de ve dışarıda yerleşik kişilerin, bankalar vasıtasıyla yurt dışına döviz transfer etmeleri serbest hale getirildi. Ayrıca, Türkiye’de yerleşik kişilerin yurt dışında yerleşik kişilerden döviz kredisi temin etmelerinin önü açılırken, kullanım tarihinde kredi bakiyesi 15 milyon dolar veya üzerinde olan (döviz cinsinden geliri olmasa da), Türkiye’de yerleşik kişilerin yurt dışından döviz kredisi kullanabilmeleri de sağlandı.
Sermaye serbestisi kara para aklamayı kolaylaştırdı
Oysa bu düzenlemenin kara paranın aklanması ile ilgili önemli bir boyutu vardı. Çünkü uygulamada kara para aklama yollarından biri kara parayı kişilerin ülkeye döviz cinsinden kredi olarak getirmesi. İşte bu son iki düzenleme bunu mümkün kılarak kara paranın aklanmasına yardımcı oldu.
(Türkiye burjuva siyaseti, 17-25 Aralık operasyonuyla kara paranın, rüşvet ve yolsuzluğun en geniş sınırlara doğru genişlediği bir evreyi test etti. -editör)
Kara paranın ülkeye rahatça girebilmesi ise otoriterliğin giderek daha da pekişmesine ve insanların yaşamlarına müdahale eden ve geçim kaynaklarına el koyan bugünkü kleptokrasinin oluşmasının önünü açtı.
Her ne kadar 2018 yılında çıkarılan “Sermaye Hareketleri Genelgesi” ile tekrar bazı kısıtlamalar getirilse de, bu genelge bugüne kadar 116 dipnot ile değişikliğe uğratıldı. Yani 4 yıl içinde 49 defa (100’den fazla alt değişiklik) ‘güncelleme’ yapıldı. 2021 yılı içinde toplam 28 dipnot güncellemesi, 2022 yılında da 4 ayrı tarihte 4 güncelleme yapıldı. (2)
Kredi derecelendirme kuruluşu S&P Global, Nisan ayında Türkiye’nin TL notunu düşürürken, buna gerekçe olarak “sermaye kontrollerinin piyasalarda endişe yarattığını” söylemişti. Haziran ayında da, “TL ve finansal piyasalar üzerindeki baskının yoğunlaşması halinde ülkede yeni sermaye kontrollerinin getirileceğini” ileri sürdü. (3) Nitekim bu değerlendirmelerin ardından BDDK’nin, “ticari kredi kullanmak isteyen şirketlerin belli bir miktardan fazla dövizlerini bozdurma zorunluluğu” sonucunu doğuran kararı yayımlandı.
Türkiye’nin kredi notunu Şubat ayında BB (-)’den B (+)’ya, daha sonra da B’ye düşüren (bu kredi notu, yatırım yapılabilir seviyesinden beş basamak daha aşağıda. Bu da Türkiye’nin kredi notunun çer çöp seviyesine düşürülmesi demek oluyor) ve görünümü negatif olarak koruyan Fitch Ratings ise bu kararlarında, “Türkiye’nin, faiz oranını yükseltmeden döviz kurunu istikrarda tutabilmek için ilave sermaye kontrollerine başvurmak durumunda kalabileceğini, ancak bunun istikrarsızlığı azaltmayacağını hem de ekonomiye olan güveni sarsacağını” vurguladı. (4)
Sermaye kontrolü noktasına nasıl gelindi?
Türkiye’nin, iktidarca adına açıkça sermaye kontrolü denmese de BDDK kararlarıyla başlatmış olduğu bu yöndeki girişimlerin hem küresel ekonomide olup bitenlerle hem de ülkede uygulanan ekonomi politikalarıyla yakından ilişkisi var.
Öncelikle, 2000’li yılların başlarından 2008 finansal krizine kadar, dünyadaki likidite bolluğu döneminde, pek çok az gelişmiş ülke gibi Türkiye’deki AKP iktidarı da bu bol likidite imkanlarından yararlandı. Öyle ki bu dönemde (2003-2020) ülkeye 1 trilyon doların üzerinde yabancı kaynak girdiği tahmin ediliyor. (5) Ülkeye gelen bu yabancı sermaye akımları üzerinde neredeyse hiçbir kontrol uygulanmadı. Bu, neo-liberalizmin bir gereği olarak savunulurken, bu kaynaklarla sağlanan yüksek büyüme ve sanal ekonomik canlılık böyle bir sermaye serbestisinin meşrulaştırılması için kullanıldı.
Ancak ülkenin 2015 yılından itibaren içine girdiği çoklu krizler, 2018 yılında yaşanan döviz krizi, 2020’de etkili olmaya başlayan Covid-19 salgını ve 2022 yılında Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonucunda patlak veren savaş durumu değiştirdi. Küresel likidite artışı yavaşlarken, ekonomiler içe dönmeye başladılar. Son 40 yılın en yüksek enflasyonu nedeniyle merkez bankaları faiz oranlarını artırmaya başlayınca yükselen ekonomilere doğru olan sermaye akımları yavaşlarken, bu ekonomilerden çıkışlar da hızlandı.
Kısaca, küresel gelişmelerin Türkiye’de son zamanlarda döviz kurunu kontrol etme amaçlı sermaye kontrollerini andıran önlemlerin alınmasının nedenlerinden biri olduğu açık.
Ancak, Türkiye’de sermaye kontrollerine giden yolun önü asıl olarak, ekonomiyi yönetenlerin yaptığı yanlışlarla açıldı. Eylül 2021’de yüzde 18.00 olan MB politika faizi oranının Aralık ayının ortalarına kadar yüzde 14.00’e düşürülmesi, daha da önemlisi faizlerin bundan böyle artırılmayacağı ve daha da düşürüleceği yönünde devletin en tepesince yapılan açıklamalar, hem enflasyonu hem de döviz kurunu artık kontrol edilemeyecek düzeylere taşıdı.
Normalde kurlardaki böyle ani değişimleri yönetme ve yumuşatma konusunda en etkili araç olan Merkez Bankası’nın fiilen devre dışı bırakılması ve döviz rezervlerinin eritilmiş olması durumu daha da kötüleştirdi. Bu yüzden de, faizi sabit tutarken, TL’deki erimeyi yavaşlatarak, beklenen bir döviz krizini ötelemek amacıyla, döviz bozdurmayı teşvik etmeye dönük BDDK kararları devreye sokuldu.
Muhalefet ve uluslararası sermaye
Gelinen nokta itibariyle, ‘idari kısıtlamalar biçimindeki sermaye kontrolü’ olarak tanımlanabilecek bu kararların işe yarayıp yaramayacağı kadar, muhalefet partilerinin bu konuda ne düşündüğü de, olası iktidarlarında uluslararası finans kapital ile ilişkileri açısından son derece önem kazanmış durumda.
Yani giderek zayıflayan Cumhur İttifakı’nın karşısında oyları giderek artan ve normal koşullarda seçimleri kazanmasına kesin gözüyle bakılan Millet İttifakı’nın sermaye kontrolü ya da serbest sermaye rejimi konusundaki tavrı, bu ittifakın neyi nereye kadar yapabileceği konusundaki önemli göstergelerden biri olacak.
‘Her derde deva’ bir çözüm mevcut değil!
Ancak, öncelikli olarak, küresel sermaye hareketlerinin bu denli serbestleşerek küresel ekonomiyi bu denli etkilediği ve küresel bir likidite krizinin olasılık dahilinde olduğu bir dönemde, bu akımlardaki ve döviz kurundaki dalgalanmaları ortadan kaldırabilecek her derde deva bir çözümün mevcut olmadığının altını çizelim.
Döviz kuruna yapılan müdahaleler ve BDDK’nın son hamlesinde ‘makro ihtiyati tedbir’ olarak sunulan kararsa, en iyimser yaklaşımla, döviz kurunu belirlemekten ziyade dövizdeki hassasiyeti azaltmada etkili olabilir.
Çünkü hem döviz kuru, hem de uluslararası sermaye hareketleri büyük ölçüde iktisadi temeller tarafından belirleniyor. Yani bu hareketler ve döviz kuru üzerinde; hem ülkeler arasındaki faiz oranı farklılıkları, net sermaye girişlerinin büyüklüğü, ülkede uygulanan para politikası, risk primi gibi finansal faktörler, hem de mal fiyatları, ticaret ortaklarının konumu, dış ticaret hadleri, maliye politikası, verimlilik artışları ve ekonomik büyüme beklentileri gibi reel faktörler etkili oluyor. (6)
Nitekim BDDK’nın son kararı öncesinde 16.00’e kadar gerileyen dolar kuru, sadece bir hafta on gün içinde tekrar yükselerek 17.75’i gördü, süper enflasyon hiper enflasyona doğru koşuyor (7), ekonomik büyümeninse yılın ikinci yarısından itibaren iyice yavaşlaması kesin gibi.
Nitekim OECD’nin bu ayki raporuna göre, Türkiye ekonomisi yüksek enflasyon, azalan tüketici güveninin özel tüketim harcamalarını düşürmesi, jeopolitik ve finansal koşullarındaki belirsizliklerin özel yatırımları düşürmesi ve Ukrayna savaşının ihracatı yavaşlatması gibi nedenlerle, bu yıl sadece yüzde 3,7 ve gelecek yüzde 3,0 büyüyebilecek. (8) Bu geçen yıla göre ekonomik büyümenin üçte iki oranında azalacağı anlamına geliyor. Benzer bir biçimde bugünlerde açıklanacak olan IMF raporunda da, Türkiye ekonomisinin büyüme hızının düşürülmesi bekleniyor.
Bu gelişmelerin yanı sıra durumu daha da kötüleştirebilecek bir diğer gelişme ülke ekonomisinin özellikle de finansal göstergeler anlamında kırılganlıklarının artması nedeniyle bir borç krizi ve finansal krize doğru sürüklenebilecek olması.
Nitekim aşağıdaki tablodan da görülebileceği gibi, kendi kulvarındaki 19 yükselen ekonomi arasında Türkiye ekonomisi en kırılgan ekonomi olarak liste başında yer alıyor. Döviz kurunun istikrarsızlığından, cari açığa; ithalatın finansmanından politik risklere kadar toplam 6 göstergenin hepsi en riskli (kırmızı) olarak işaretlenmiş durumda. (9)
İktidar bloğu kendi hatalarıyla yüzleşmek zorunda
Kısaca siyasal iktidar, son 20 yıldır uygulamakta olduğu ve bu süreçte adım adım daha da serbestleştirdiği uluslararası sermaye akımlarının neden olduğu sorunlarla ve uyguladığı başta faiz politikası olmak üzere yanlış ekonomi politikalarının sonuçlarıyla boğuşuyor.
Ancak artık iyice yakın olan döviz krizi ortaya çıktıktan sonra yapılacak olan sermaye kontrollerinin ya da ilerde işler daha da kötüleştiğinde gündeme getirilecek ‘döviz çıkışı yasakları’ gibi önlemlerin mevcut durumu iyileştirmekten ziyade, paniğe yol açarak daha da kötüleştireceğinin ve bunun de tam bir ekonomik çöküşe neden olabileceğinin altının çizilmesi gerekiyor.
İktidar bloğunun bu durumun farkında olmadığı düşünülemez. Aslında ülkeyi yönetenler durumun farkındalar ama gelinen nokta itibariyle yapabilecekleri fazla bir şey yok gibi görünüyor. Çünkü deyim yerindeyse, “bu elbise artık yama tutmaz” bir halde.
Bu yüzden de siyasal iktidar son bir iki yıldır sıkça uygulamakta olduğu bir yönteme başvuruyor ve BDDK kararlarıyla ihracatçının, şirketlerin dövizlerine el koyuyor. Bu yetmediğinde şirketler aranıyor ve onlardan kibarca dövizlerinin bir kısmını bozdurmaları isteniyor. (10)
Bunları ‘sermaye kontrolü’ olarak adlandırmaktansa, denize düşenin yılana sarılması gibi, dövizlere doğrudan el koymak olarak değerlendirmek belki de daha gerçekçi olur. Ancak tüm bunların toplumdaki memnuniyetsizliği daha da artıracağı ve bunun da iktidar bloğu açısından bazı politik bedellerinin olacağı unutulmamalı.
Bütüncül bir alternatif sunamayan muhalefete bir uyarı
Ülke bu halde iken, iktidar adayı muhalefet partilerine de bir sayfa açmak gerekiyor zira onlara önemli bir sorumluluk düşüyor. Muhalefet bir yandan ekonominin bu hale gelmesi konusunda iktidar bloğunun sorumluluğunu teşhir ederken, diğer yandan böyle sermaye hareketlerinin ülke ekonomisi ve başta emekçiler olmak üzere toplumun büyük çoğunluğu üzerindeki yıkıcı etkilerinin bilincinde olarak davranmalı.
Ancak 6’lı Millet İttifakı bunun oldukça uzağında bir duruş sergiliyor. ‘Güçlendirilmiş parlamenter rejim inşası’ için bir araya gelen bu ittifakın şu ana kadar ekonomide yapacakları ile ilgili açıklamaları, “Merkez Bankası’nın bağımsızlaştırılmasına, Hasar Tespit Komisyonu’nun oluşturulmasına, Ekonomik ve Sosyal Konsey’in canlandırılmasına ve Stratejik Planlama Kurumu’nun kurulmasına” ilişkin olarak verilen sözlerin ötesine geçemedi.
Özetle 6’lı İttifak, gelecekte emekten, halktan yana bir ekonomik düzenin nasıl olacağına ilişkin alternatif bir ekonomik model sunmadığı gibi, bugünkü ciddi boyuttaki ekonomik sorunlara nasıl çözümler getireceği konusunda somut öneriler içeren herhangi bir bütüncül programı da toplumun önüne koyamadı.
Bunun nedeni ideolojik ufuklarının neo-liberalizm ya da ona yapılan küçük devletçi dokunuşlarla sınırlandırılmış olması (CHP’nin ve İYİP’in yaptığı gibi) ve gerçekte emekçi sınıfların, halkların çıkarlarını savunan partiler konumunda olmamaları.
6’lı İttifak sermaye kontrollerine karşı
Nitekim 6’lı İttifakın da neo-liberalizme (piyasalaştırma, metalaştırma, piyasaları serbestleştirme, mali disiplin) sahip çıkacağı, uluslararası sermayeye her hangi bir kontrol uygulamayacağı, serbest sermaye rejimini (ve elbette dalgalı kur rejimini) aynen sürdüreceği aşağıdaki ortak açıklamadan anlaşılıyor:
“İktidarın son dönemde devreye sokmaya çalıştığı politikaların dünyaya kapalı ve otoriter bir yapının kalıcı nitelik kazanması hedefine dönük olduğu açıktır. Bu çerçevede, BDDK’nın geçtiğimiz hafta içinde aldığı kararlar da açık bir şekilde serbest kambiyo sisteminden sermaye kontrol sistemine geçişin adımları olarak görülmektedir. Genel Başkanlar olarak bizler, iktidarın ülkemizi geçen yüzyılda kalan, kapalı bir ekonomi-politik sisteme yöneltme çabalarına karşı mücadele etme kararlılığımızı bir kez daha teyit ediyoruz”. (11)
Keza Millet İttifakı’nda yer alan ve “genel başkanlarının çok sayıda büyük yabancı fon ile görüşme halinde olduklarını açıkladığı” DEVA Partisi’nin resmi sitesinde: “Serbest kambiyo rejimine ve dalgalı kur sistemine aykırı atılmış olan adımları gözden geçirecek ve gerekli düzenlemeleri hayata geçireceğiz.” ifadesi yer alıyor.
Belli ki iktidardaki AKP-MHP ittifakına paralel bir biçimde, NATO’daki son genişlemeye onay vererek emperyalizmin askeri boyutu ile her hangi bir sorunları olmadığını ortaya koyan 6’lı İttifak’ın (yabancı sermayeyi ürkütmemek gerekçesiyle uluslararası sermayenin kontrol edilmeyeceği yönünde verdikleri sözlerden), emperyalizmin iktisadi-finansal boyutuyla da pek dertlerinin olmadığı anlaşılıyor.
Emperyalizm hiç olmadığı kadar iktisadi bir gerçek
Ancak ana akım muhalefet partilerine ve emperyalizmi hafife alan diğer partilere emperyalizm olgusunun, sadece kışkırttığı, müdahil olduğu savaşlar ve NATO gibi savaş örgütleriyle değil, aynı zamanda uluslararası sermaye hareketleri ve genel olarak finans kapitalin faaliyetleriyle de güçlü bir biçimde varlığını sürdürdüğünü ve ülkeye dışsal değil, içsel bir olgu olduğunu hatırlatmakta yarar var.
Bilindiği gibi, emperyalizm, 19’uncu yüzyılın son çeyreğindeki ortaya çıkmış bir olgu. Öncesinde 100 yılı aşan ve ‘rekabetçi sanayi kapitalizmi’ dönemi olarak da adlandırılan dönemde, ücretli emek gücü ve büyük çapta ham madde kullanımı ile çok büyük miktarda üretilen meta, ücretleri çok düşük tutulan işçiler tarafından yeterince satın alınıp tüketilemiyordu.
Bu nedenle milli sermaye açısından hem ham madde kaynaklarını hem de pazarı genişletmek için ulusal sınırların ötesine geçmek gerekiyordu. Bunun için de ulus devletlerin kendi sınırlarının ötesine genişlemeleri lazımdı. Böyle bir genişlemenin doğal sonucu henüz kapitalistleşmemiş dünyanın gelişmiş kapitalist ülkelerin merkezinde olduğu yeni sömürgelere ve etki alanlarına dönüştürülmesi oldu. Bu, uluslararası çapta Merkez-Çevre ayrışmasına neden olurken merkezdekiler sermayeyi biriktirdiler ve teknolojiyi geliştirdiler, çevredekilerse sermaye birikimi ve teknolojiden büyük ölçüde geri bıraktırıldılar.
Emperyalizm konusunda çok önemli bir eser ortaya koymuş olan Lenin, emperyalizmi, “kapitalizmin en ileri, en gelişmiş, aynı zamanda da en saldırgan biçimi” olarak tanımlar. Ona göre, emperyalizmin temel karakteristikleri; tekelci mülkiyet ve üretimin tekelci kontrolü, finans kapitalin baskınlığı, aşırı sermaye birikiminden kaynaklı sermaye ihracı, kartel ve tröstlerin yükselişi ve dünyanın en güçlü kapitalist güçler arasında paylaşılmasıdır. (12)
Kısaca emperyalizm çağında, sermayenin biriktiği merkezlerde hızlı bir finansal kapital oluşumu gerçekleşti ve bankalar sanayi tekellerinin ana hissedarları haline gelerek adeta onları yutmaya başladılar. Bu durum onların devleti ve politik hayatı da kontrol etmelerini sağladı.
Diğer taraftan finans kapitalin çelişkileri de yüzeye çıkmaya başladı. Aşırı sermaye birikimi, içeride kârlılığın düşmesine neden olunca çıkış yolu olarak bu kez meta ihracatından ziyade sermaye ihracına yöneldiler. Bugün küresel sermaye ihracının, küresel meta ihracatının 84 katı büyüklüğünde olması (13) bunun en somut göstergesidir.
Sonuç olarak
500 yıllık kapitalizm tarihinde ilk küreselleşme dalgasının, 1870’lerdeki sanayi devrimindeki, iletişim ve ulaştırmadaki gelişmelerle birlikte başladığı ve 1914 yılına kadar sürdüğü biliniyor. Bu tarihten başlayarak 1945 yılı sonuna kadarki 30 yılda küreselleşmenin göreli olarak geri çekildiği ve bunda yaşanan iki dünya savaşının, İspanyol Gribinin, Büyük Depresyonun etkili olduğu da genel olarak kabul ediliyor.(14)
Bugün bu sürece benzer bir biçimde, Covid-19 salgınının neden olduğu ekonomik kriz, küresel tedarik zincirlerindeki ciddi aksamalar ve Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ile başlayan savaşla birlikte enerji ve gıda fiyatlarındaki büyük çaptaki artışların neden olduğu küreselleşme hareketlerinde bir yavaşlama, hatta küreselleşmeden uzaklaşma durumu yaşanıyor. Bunu uluslararası mal ve hizmet hareketlerinden olduğu kadar, para ve sermaye hareketlerinden de görebilmek mümkün.
Ancak daha önce dört kez görülmüş olan böyle bir geri çekilmeye rağmen, son 40 yılı aşkın süredir kapitalizme damgasını vuran neo-liberal finansallaşma kapsamında küresel finansal sermaye akımları hala güçlü bir biçimde sürüyor. Ukrayna savaşının ve Covid-19 salgınının tamamen bitmesiyle birlikte önümüzdeki yıllarda gündeme gelebilecek yeni bir küreselleşme dalgasıyla bu akımlar daha da önemli hale gelecek gibi görünüyor.
Dolayısıyla da, hem boyut hem de içerik olarak devasa büyüklüğe erişmiş olan, az gelişmiş ülkeleri daha da geri bıraktırıp, yoksullaştırırken aynı zamanda ekonomileri finansal krizlerle de baş başa bırakan uluslararası sermaye akımları hala çağdaş emperyalizmin en önemli kısmı olma özelliğini koruyor.
Bir başka anlatımla (her ne kadar büyük çapta ve acilen döviz bulması gereken, temerrüdün eşiğine gelmiş olan ülkeler bu akımlara dört elle sarılsalar da), uluslararası sermaye akımları emperyalizmin iktisadi ve finansal yüzüdür.
Bu nedenle de, bunların girip çıktıkları ekonomilerde emekçi yığınlar başta olmak üzere toplumun çıkarlarına aykırı bir biçimde serbestçe hareket etmelerine karşı çıkmak, aynı zamanda emperyalizme de karşı çıkmak anlamına gelir. Kısa dönemde, ekonominin içinde bulunduğu durumdan ötürü, bunlardan bütünüyle uzak durulmasının mümkün olmadığı durumlarda ise etkin bir sermaye kontrolü uygulamak anti-emperyalist tutumun bir gereğidir.
Millet İttifakı’nın, ülkedeki topyekûn çöküşün sorumlusu olarak gördüğü bir otoriter tek adam rejiminden kurtularak, güçlendirilmiş bir demokratik parlamenter rejimi inşa etme yönünde verdiği mücadele takdirle karşılanabilir. Ancak bu mücadele aynı zamanda böyle bir rejimin en önemli dayanaklarından biri olan emperyalizme de karşı olmak zorundadır. Bu da emperyalizmin tüm veçhelerine birden karşı çıkmayı gerektirir.
Bu yüzden bize de, demokrasiden yana ve emperyalizme karşı olduğu iddiasında olanlara, emperyalizmin hem askeri, hem de finansal-ekonomik kanadıyla mücadele etmeden, onun yolunu açtığı otoriter bir rejimden gerçek anlamda kurtulmanın ve halklarımızın sorunlarına kalıcı çareler bulmanın mümkün olamayacağını hatırlatmak düşer.
Anahtar sözcükler: 6’lı Masa, Cumhur İttifakı, Döviz krizi, Emperyalizm, Finansal kriz, Millet İttifakı, Sermaye kontrolü, Uluslararası sermaye hareketleri.
Dip notlar:
-
16 Haziran 2009 tarih ve 27260 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren. Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair 2009/15082 Sayılı Karar, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/06/20090616-1.htm (17 Temmuz 2022). (Bu Karar’da Ekonomi ve Hazine’den sorumlu Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı olarak Ali Babacan’ın imzası bulunuyor).
-
Taxia, No : 2022-15, Tarih : 18.02.2022, konu : Sermaye Hareketleri Genelgesinde 2022 Yılında Yapılan Önemli Değişiklikler.
-
https://www.reuters.com/markets/rates-bonds/rising-risk-more-capital-controls-turkey-sp-global (8 June 2022).
-
https://www.fitchratings.com/research/sovereigns/fitch-downgrades-turkey-to-b-outlook-negative (11 February 2022); https://www.fitchratings.com/research/sovereigns/fitch-downgrades-turkiye-to-b-outlook-negative (8 July 2022).
-
https://t24.com.tr/yazarlar/mustafa-durmus/cari-aciga-dayali-buyumeye-devam-dis-borc-stoku-ve-heba-edilen-18-yil (23 Mayıs 2021).
-
Bank For International Settlements (BIS), “Capital flows, exchange rates and monetary policy frameworks in Latin American and other economies”, https://www.bis.org (15 April 2021).
-
https://www.pwc.ch/en/insights/accounting/turkey-is-expected-to-be-hyper-inflationary (7 April 2022).
-
OECD Economic Outlook 111, Preliminary Version, June 2022, s. 218-219, https://www.oecd.org (17 Temmuz 2022).
-
Brendan McKenna, “The Emerging Market Currency Collapse Can Continue”, Wells Fargo Economics (15 July 2022).
-
https://www.cumhuriyet.com.tr/ekonomi/video-canli-yayinda-carpici-iddia-merkez-bankasindan-dolarini-sat-telefonu (14 Temmuz 2022).
-
https://chp.org.tr/haberler/alti-siyasi-parti-genel-baskaninin-ortak-aciklamasi-ankara (3 Temmuz 2022).
-
Vladimir Ilyich Lenin, Imperialism, the Highest Stage of Capitalism, 1916, Lenin’s Selected Works, Progress Publishers, 1963, Moscow, Volume 1, pp. 667-766, https: //www.marxists.org/archive (17 Temmuz 2022).
-
https://unctad.org/news/global-trade-hits-record-high-285-trillion-2021-likely-be-subdued-2022 (17 February 2022).
-
https://theconversation.com/ is-the-world-retracting-from-globalisation-setting-it-up-for-a-fifth-wave (21 July 2022):
Yazarımızın daha önce yayınladığımız makaleleri
FAİZİ Mİ, ANAPARAYI MI SİLELİM, YOKSA EĞİTİMİ TÜMDEN ELDEN Mİ GEÇİRELİM?/23.07.2022
İLK 20’YE TEKRAR GİRDİK (!) /14.07.2022
SERMAYE KONTROLLERİ İYİ Mİ KÖTÜ MÜ ?/11.07.2022
SRİ LANKA: İÇ SAVAŞIN PENÇESİNDEN IMF’NİN KAPISINA!/10.07.2022
NATO Zirvesi Toplanırken/30.06.2022
SEÇİM YOLUNDA UKRAYNA SAVAŞI BAHANE EK BÜTÇE ŞAHANE/24.06.2022
ENFLASYON DA BÜTÇE DE FEVKALADENİN FEVKİNDE /20.06.2022
ÖDEMELER DENGESİNE BAK DIŞ GÜÇLERİ GÖR/15.06.2022
EKONOMİK BÜYÜME (2) NEREYE KADAR ? (BÜYÜMENİN NİTELİKSEL SORGULAMASI)/12.06.2022
EKONOMİK BÜYÜME (1): NE PAHASINA ?/07 Haziran 2022
“FAKİRİN CUĞARASINA”, GARİBANIN BİRASINA DOKUNMAK !/30 Mayıs 2022
SEÇİM SATHI MAİLİNDE JEOPOLİTİK RİSKLER DE, KUR DA YÜKSELİŞE GEÇTİ/29.05.2022
KONUTTA ÜÇ MÜJDELİ HABER (2) ALTERNATİF BİR KONUT POLİTİKASI NASIL OLMALI ?/22.05.2022
KONUT FİYATLARI VE SURİYELİ SIĞINMACILAR /11.05.2022
EMEK, BARIŞ VE DEMOKRASİ MÜCADELESİ BİR BÜTÜNDÜR / 05.05.2022
UKRAYNA SAVAŞI, GIDA ENFLASYONU, ARTAN YAŞAM MALİYETLERİ VE KAPIDAKİ AÇLIK/17.04.2022
YENİ EKONOMİK MODEL BAŞLAMADAN BİTTİ / 12.04.2022
UKRAYNA SAVAŞI, DÜNYA EKONOMİSİ VE BARIŞ GÖRÜŞMELERİ /03.04.2022
BÜTÇEMİZ HAZİNEMİZ MÜSAİT AMA SİZİN İÇİN DEĞİL /23.03.2022
AYNI GEMİDE DEĞİLİZ / 14 Mart 2022
KAPİTALİZM BİRLEŞTİRİCİ DEĞİL PARÇALAYICIDIR, BÜTÜNLEYİCİ DEĞİL BÖLÜCÜDÜR !/6 Mart 2022
ANADİL, DOĞRUDAN DEMOKRASİ, EKOLOJİ VE EMEK MÜCADELESİ / 21.02.2022
Halkın Beslenme ve Isınma Arasındaki Zor Seçimi / 09.02.2022
TÜRKİYE EKONOMİSİ DÜNYANIN GERİ KALANINDAN NEGATİF AYRIŞMAYA DEVAM EDİYOR !/ 28.01.2022
ENFLASYON YERLİ Mİ GEÇİCİ Mİ YÖNETİM HATASI MI ? /24.01.2022
ENFLASYONU DÜŞÜREMEDİK YERİNE İHRACAT VERELİM/ 11.01.2022
2021’DE EKONOMİK TABLO /10.01.2022
TÜRKİYE EKONOMİSİ DÜNYADA İLK 10’A GİREBİLİR Mİ ?, GİRMELİ Mİ ? /03.01.2022
NASS, FED DERKEN ‘ÖRTÜLÜ’ FAİZ ARTTIRIMI GELDİ!/ 23.12.2021
KUR KORUMALI MEVDUAT VE ÖRTÜLÜ FAİZ ARTTIRIMI ÜZERİNE/ 22.12.2021
TÜRKİYE EKONOMİSİ FİNANSAL KRİZDEN ÖNCEKİ SON DURAKTA / 17.12.2021
HOŞ OLMAYAN İKTİDAR ARİTMETİĞİ HALK ENFLASYON VE KUR ALTINDA EZİLİRKEN EKONOMİYİ BÜYÜTMEK/ 04.12.2021
SON FAİZ İNDİRİMİNİN NEDENLERİ VE OLASI SONUÇLARI./ 21.11.2021
DEMOKRATİK KATILIMCI BİR HALK BÜTÇESİNE İHTİYACIMIZ VAR./15.12.2021
KÜRESEL İKLİM FİNANSMANI İKLİM YIKIMINI DURDURABİLİR Mİ ?/ 08.11.2021
PROF. DURMUŞ YENİ BİR SAVAŞA GİRMEK YANGINA KÖRÜKLE GİTMEKTİR/ 24.10.2021
DEVLET-SERMAYE SINIFI İLİŞKİSİ BAĞLAMINDA TÜSİAD’IN YAPTIĞI ÇIKIŞ /21.10.2021
VERGİDE EKLEKTİK POPÜLİZM (MIZRAK ÇUVALA SIĞMIYOR)/ 17.10.2021
İKLİM GÖÇMENLERİ (İKLİM KRİZİ, GÖÇ VE SIĞINMACI İLİŞKİSİ-2)/10.10.2021
EMPERYALİZM VE EYLÜL ASKERİ DARBELERİ : 11 EYLÜL 1973 ŞİLİ VE 12 EYLÜL 1980 TÜRKİYE/11.09.2021
ORTA VADELİ PROGRAM: ORTAYA VASAT PROPAGANDA BELGESİ/ 09.09.2021
DÜNYA BARIŞ GÜNÜ’NDE YÜKSELEN MİLİTARİZM VE ASKERİ HARCAMALAR (İKLİM KRİZİ-MİLİTARİZM İLİŞKİSİ-1)-1) /01.09.2021
İKLİM KRİZİ GELİR EŞİTSİZLİĞİ İLİŞKİSİ /22.08.2021
İKLİM KRİZİ ARTIK BEKLENENDEN ÇOK DAHA YAKIN ! 15.08.2021
ACİLEN ÇÖZMEMİZ GEREKEN 5 TEMEL SORUN /08.08.2021
DENİZE DÜŞEN YILANA SARILIR”DA…/ 01.08.2021
AŞILAMADAKİ SORUN: HALK MI MESAFELİ, İKTİDAR MI YETERİNCE GAYRETLİ DEĞİL ? /30.07.2021
PARANIN İZİNİ SÜR, YOLSUZLUKLARI GÖR! / 19.07.2021
DEMOKRASİYİ SAVUNMAK, KAMUSAL HİZMETLERİ VE KESK’İ SAVUNMAKTIR./ 27.06.2021
KAMU MALİYESİ RAPORU VE BÜTÇE GERÇEKLEŞMELERİ BÜTÇEDEKİ ADALETSİZLİKLERİ TESCİL EDİYOR!/23.06.2021
İLK GÜNAHI KİM İŞLEDİ ? / 13.06.2021
YOUTUBE YAYINI : KARANTİNA TV SALYADAN KURAKLIĞA İKLİM YIKIMI VE TÜRKİYE EKONOMİSİ/07.06.2021
BİRİ BÜYÜDÜ, BİRİ KÜÇÜLDÜ BİRİ YENİDEN BULUNDU./06.06.2021
KOLOMBİYA’DA VERGİ İSYANININ ORTAYA ÇIKARDIĞI GERÇEKLER./30.05.2021
YOUTUBE YAYINI: KARANTİNA TV MAFYANIN İKTİSADI, EKONOMİNİN MAFYASI
CARİ AÇIĞA DAYALI BÜYÜMEYE DEVAM / DIŞ BORÇ STOKU VE HEBA EDİLEN 18 YIL (3)/23.05.2021
ÖNCE SOSYAL ADALET /20.05.2021
CARİ AÇIĞA DAYALI BÜYÜMEYE DEVAM / PORTFÖY YATIRIMLARI PARADOKSU (2)/17.05.2021
YOUTUBE YAYINI: KARANTİNA TV: EKONOMİNİN VE YÖNETİMİN PERFORMANSI
CARİ AÇIĞA DAYALI BÜYÜMEYE DEVAM / DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI KURUDU (1)/09.05.2021
SALGINDA 1 MAYIS: RÜYAYI GERÇEĞE DÖNÜŞTÜRMEK HALA MÜMKÜN !/02.05.2021
YOUTUBE YAYINI: KARANTİNA TV BİZ DURURSAK HAYAT DURUR !: SALGIN KOŞULLARINDA İŞÇİ SINIFI /26.04.2021
İNKAR KRİZ GERÇEĞİNİ ORTADAN KALDIRMAYA YETMİYOR/26.04.2021
GELİR DESTEKLİ BİR AYLIK TAM KAPANMA: HEM SAĞLIĞIMIZI, HEM DE EKONOMİYİ KORUMAK İÇİN/18.04.2021
YOUTUBE YAYINI: KARANTİNA TV “COVID SIRASINDA ve SONRASINDA EMEK DÜNYASI”/12.04.2021
DEVLET BÜYÜRKEN KAMUSALLIK HIZLA TASFİYE EDİLİYOR /11.04.2021
“GÜVEN”, “İSTİKRAR” VE “ŞAHLANAN” TÜRKİYE EKONOMİSİNİN TEKNOLOJİ VE SANAYİ TEMELİ/04.04.2021
SÜRÜ BAĞIŞIKLIĞI STRATEJİSİNE DEVAM /25.03.2021
İKTİDAR BLOĞUNUN STRATEJİSİ ÜZERİNE/24.03.2021
YOLSUZLUK ALGISI ENDEKSİNDE 15 PUANLIK KÖTÜLEŞME/22.03.2021
REFORM ALGISINA DEĞİL KÖKLÜ İLERİCİ BİR DEĞİŞİME İHTİYACIMIZ VAR/14.03.2021
COVİD 19 SALGINININ İKİNCİ YARISINDA TÜRKİYE EKONOMİSİ: GERÇEKLER VE ALGI YÖNETİMİ/07.03.2021
“TEMEL GELİR GÜVENCESİ” ZAMANI / 03.03.2021
COVİD-19 SALGINININ İKİNCİ YARISINDA DÜNYA: DÜNYA EKONOMİSİNE İLİŞKİN ÖNGÖRÜLER.
KAPİTALİZM VE SPEKÜLASYON: TESLA, ELON MUSK VE BİTCOİN
HALK VERGİ YÜKÜ ALTINDA EZİLİYOR, VERGİ REKORTMENLERİ İSİMLERİNİ GİZLİYOR!- SERVET VERGİSİ NEDEN VE NASIL ALINMALI ? (8)/07.02.2021
SERVETİ NASIL VE NEDEN VERGİLENDİRMELİYİZ ? (3.BÖLÜM) – EŞİTSİZLİKLER ARTIYOR VE MÜDAHALE GEREKİYOR/03.02.2021
SERVETİ NEDEN VE NASIL VERGİLENDİRMELİYİZ? (2.BÖLÜM): COVİD 19 VE KAMU GELİRİ İHTİYACI/01.02.2021
SERVETİ NASIL VE NEDEN VERGİLENDİRMELİYİZ ? BİRİNCİ BÖLÜM/03.01.2021
