SERMAYE KONTROLLERİ İYİ Mİ, ? KÖTÜ MÜ ?

Mustafa Durmuş / 11.07.2022

Önce, ihracatçının döviz gelirinin TCMB’ye satılması zorunlu kısmının yüzde 25’ten yüzde 40’a yükseltilmesi yönündeki karar, ardından da BDDK’nın makro ihtiyati tedbir olarak açıkladığı 24.06.2022 tarihli ve 10250 sayılı aşağıda özetlenmiş olan Kurul Kararı:

Şirketin, bağımsız denetime tabi bir şirket olması, yabancı para (YP) nakdi varlıklarının (altın dâhil, efektif döviz ile bankalardaki YP mevduatın) TL karşılığının 15 milyon TL’nin üzerinde olması ve YP nakdi varlıkların TL karşılığının aktif toplamından veya son 1 yıllık net satış hasılatından büyük olanının yüzde 10’unu aşması halinde, şirket TL cinsinden ticari kredi kullanamaz.(1)

Kısaca, bankalar haricinde yukarıdaki üç koşula sahip bulunan sermaye şirketlerinin nakdi ticari kredi kullanabilmeleri için, ellerindeki bugünün kurundan 867 bin dolarlık dövizden fazlasını TL’ye çevirmeleri (satmaları) gerekiyor. Bu da sermaye kontrolleri döneminin başladığının işareti olarak değerlendiriliyor.

Nitekim bu önlemin ardından ilk haftada tüzel kişilerin bankalardaki toplam döviz mevduatı 2,6 milyar dolar azaldı. (2)

Döviz krizini öteleme çabası

Bu önlemlerin patlamaya hazır bir döviz krizini ötelemek için alındığı açık. Ancak dünyada bu ve benzeri önlemlerin piyasalarda, özellikle de yabancı yatırımcılar arasında bir panik yaratarak, söz konusu döviz krizini iyice yakınlaştırdığına ilişkin çok sayıda deneyimin olduğunu da unutmamak lazım.

Keza böyle bir önlemin kredi kullanımını yavaşlatarak, bunun da ihracat başta olmak üzere üretime dönük yatırımları ciddi biçimde azaltarak reel sektör üzerinde daraltıcı bir etki yaratması kaçınılmaz olacak (nitekim bu yönde yoğun eleştirilerin gelmesi üzerine Kurul kredi kullanımdaki belgeleme koşullarını yumuşattı) .

Diğer taraftan 6’lı Millet İttifakı’nın yaptıkları en son toplantıda bu konuya da yer verildi ve bu karar sermaye kontrollerine geçiş olarak değerlendirilip eleştirildi. İttifak olası kendi iktidarları döneminde böyle kontrollere gitmeyeceklerinin, serbest bir sermaye rejiminin kurallarına bütünüyle bağlı kalacaklarının sözünü verdi (3) (bunun değerlendirmesini yazının ikinci bölümünde yapacağız).

Sermaye rejimi tekrar masaya yatırılmalı mı?

Bu ve benzeri gelişmeler kaçınılmaz olarak sermaye kontrollerinin ne olduğu, bunlara yol açan faktörleri, ekonomiye yararlı mı, yoksa zararlı mı oldukları ama her şeyden önemlisi bunların emekçilerin yaşamını nasıl etkilediği gibi konuları masaya yatırmamız gerektiğini ortaya koyuyor. Böyle bir sermaye kontrolü tartışması aslında serbest sermaye rejimini de tartışmak anlamına geliyor.

Kuşkusuz bu tartışmaları yaparken ekonominin ne durumda olduğu, gelen ya da giden sermayeden hangisinin kontrole tabi tutulacağı gibi önemli hususları da gözden kaçırmamak gerekiyor.

Sermaye kontrolü nedir?

Sermaye kontrolleri, “az gelişmiş ülkelerin ekonomilerine giren ya da bu ekonomilerden çıkan kısa vadeli borç giriş ve çıkışlarının neden olduğu döngüleri yumuşatmaya, finansal istikrarsızlıkları azaltmaya ve daha bağımsız bir para politikası uygulamaya yardımcı olan sermaye hesabına dönük düzenlemeler” olarak tanımlanıyor. (4)

Etkin işlediği varsayılan’ piyasalarda bozulmalara neden oldukları ve diğer bazı açık maliyetleri olduğu gerekçeleriyle, özellikle de ana akım iktisatçılar arasında kötü bir üne sahip bulunmalarına rağmen, hala çok sayıda ülke bunları uygulamaya devam ediyor. Çünkü doğru tasarlanmaları halinde ülke refahına da, küresel ekonomiye de tehdit oluşturmadığı, aksine ulusal ekonomilere fayda sağladığına inanılıyor.

Amaç: Sermaye akımlarını sınırlandırmak, döviz kurunu kontrol etmek

Bu düzenlemeler hükümet, merkez bankası ya da diğer düzenleyici kurumlar tarafından, gelen ve giden yabancı sermaye akışını sınırlandırmak, kontrol altına alabilmek amacıyla yapılıyor.

Ancak, mal, hizmet ve sermaye akımları anlamında bu denli küreselleşmiş bir kapitalizmde sermaye kontrollerinin, finansal krizleri bütünüyle önleme konusunda ne denli yeterli oldukları da tartışmaya açık bir konu. Nitekim bu düzenlemeleri savunanlar dahi, bunların finansal çalkantıları hafifletmeye yönelik bütüncül bir makroekonomik ve finansal politika paketinin yerini tutamayacağını, böyle bir paketin sadece bir parçası olabileceğini kabul ediyorlar.

Sermaye kontrollerine karşı çıkanlara göre ise bu düzenlemeler, başta GSYH büyümesi olmak üzere, ekonomi üzerinde ciddi olumsuz etkilere sahipler. Öyle ki; sermaye arzını azaltırlar, finansman maliyetini yükseltirler, uluslararası sermaye piyasalarına erişemeyen yerli firmaların karşılaştığı finansal zorlukları daha da artırırlar, karar alma konusunda piyasaların konumunu zayıflatırlar, yolsuzluk riskini ve gereksiz bürokrasiyi artırırlar, ayrıca özel mülkiyet haklarının kullanımını kısıtlarlar. (5)

Kısaca, bu yaklaşım çerçevesinde sermaye kontrolleri, hem kısa hem de uzun vadeli olarak sermaye maliyetini artırıyor, finansman imkânlarını sermaye kontrol rejimi tarafından desteklenen yanlış yatırımlara yönlendiriyor ve yolsuzluğu teşvik ediyor. (6)

İdari-piyasa temelli, geçici-kalıcı önlemler

Sermaye kontrolleri, uygulamada ülkelere göre değişse de, genelde iki biçimde gerçekleşiyor: (i) İdari ya da doğrudan kontroller (miktara dayalı) (ii) Piyasa temelli ya da dolaylı kontroller (fiyata dayalı).

İlk gruptakiler sermaye hareketlerinin yasaklanmasını, kısıtlanmasını ya da izne bağlanmasını içerirken, ikinci gruptakiler, açık ya da örtülü vergiler (Tobin Vergisi gibi) ya da ikili ya da çoklu kur rejimleriyle işlemin fiyatını etkileyerek sermaye hareketlerini daha pahalı hale getirmeyi, böylece de caydırmayı hedefleyen önlemlerden oluşuyor.

Kısaca sermaye kontrolleri, vergileri, tarifeleri, mevzuata ilişkin düzenlemeleri, miktarsal kısıtlamalarını içeriyor ve hisse senetleri, devlet tahvilleri, krediler (dış borçlar) ve döviz işlemleri gibi birçok finansal varlık biçimini etkiliyor.

Bu bağlamda, Türkiye’de BDDK’nın aldığı son karar, her ne kadar ticari kredilerle ilgili gibi gözükse de, idari ya da doğrudan kontrol biçiminde bir sermaye kontrolü olarak değerlendirilebilir. Zira Bu kararla, döviz kurunun yükselişini önleme gerekçesiyle, şirketlerin belli bir düzeyin üstünde döviz tutmalarını yasaklanıyor. Böylece, muhtemelen, ekonomideki hali hazırdaki dövizin el değiştirerek rezervlerin güçlendirilmesi ve kurun baskılanması amaçlanıyor. Öte yandan bunun ülkeye (ihracat ya da turizmde olduğunun aksine) yeni döviz gireceği anlamına gelmediği açık.

Sermaye kontrollerini geçici ya da kalıcı olmaları anlamında da sınıflandırabilmek mümkün. Geçici kontroller ‘sıcak para’ akımlarına karşı alınan acil önlemleri anlatıyor. Birçok gelişkin ülkenin geçmiş yıllarda güvendiği ve birçok azgelişmiş ülkenin bugün kullandığı kalıcı kontroller ise uzun vadeli bir kalkınma stratejisinin bir parçası olarak ele alınıyorlar.

Günümüzde uzun vadeli/kalıcı sermaye kontrol rejimleri azgelişmiş ülkelerde daha yaygın olarak görülüyor (Asya, Afrika ve Doğu Avrupa’daki bazı ülkeler ). Bu bağlamda bu ülkelerin yarısına yakını finansal olarak kapalı ekonomiler olarak nitelendiriliyorlar.

Çin: Kalıcı sermaye kontrollerinin en başarılı örneği

Genellikle ülkeler, oynaklığı azaltmak, az gelişmiş finansal sistemleri korumak ve ihracat performansını bozabilecek büyük sermaye girişlerinden kaynaklanan para biriminin aşırı değerlenmesini sınırlandırmak için uzun vadeli bir stratejinin parçası olarak kalıcı kontrolleri kullanıyorlar.

Araştırmalara göre, geçmişte birçok ülke kalıcı kontrollerin kullanılmasıyla hızlı gelir ve ihracat artışı elde etti. Çin, uzun vadeli sermaye kontrollerinin başarılı bir biçimde uygulamasının en iyi örneklerinden biri. Çünkü bu ülkede hayata geçirilen sermaye kontrolleri, ticari bankaların sağlamlığını bozabilecek oynaklığı sınırlamasına yardımcı olduğu gibi, ihracat artışını desteklemek için düşük değerli bir ulusal paranın varlığını mümkün kılıyor, devlet bankalarının işletmelere düşük faizli krediler sağlamasına yardımcı oluyor ve bu sübvansiyonlu krediler sanayi üretimini destekliyor. (7)

Sermaye kontrolleri neden gündeme geliyor?

Sermaye kontrolleri ilk olarak, IMF’nin kurucularından olan Harry D. White (ABD) ve John M. Keynes (Birleşik Krallık) tarafından gündeme getirildi. Bu iktisatçılarca (1944 yılında IMF kurulurken), uluslararası para sisteminin temel parçası olarak sermaye akımlarına kısıtlamalar getirilmesinin, böylece finansal istikrarın sağlanarak, kapitalist birikimin kesintisiz olarak sürdürülebilmesi için bu kısıtlamaların şart olduğu ileri sürüldü.

Ancak IMF’ye o dönem hâkim olan bu kontrolcü yaklaşım 1980’lerden itibaren kapitalizme damgasını vuran küreselleşme, finansallaşma ve neo-liberalizm döneminde reddedildi ve bu yönde başta azgelişmiş ekonomiler olmak üzere dünyanın önemli bir kesiminde dalgalı kur rejimleriyle birlikte serbest sermaye rejimleri hayata geçirildi.

Neo-liberal dönemde, tasarruf açığı olan azgelişmiş ülkelerin (kalkınma ve büyümelerinde kullanılmak üzere), tasarruf fazlası olan ülkelerden gelecek sermaye akımlarıyla bu açıklarını kapabileceklerini ileri süren çok sayıda teorik çalışma da bu görüşü güçlendirdi.

Böyle bir beklentiye rağmen uygulamada elde edilen sonuçlar çok farklı oldu. Dış finansman ihtiyacı içindeki ülkeler bu sermaye akımlarından yarar sağlamaktan ziyade, ortaya çıkan finansal çalkantılardan dolayı, zarar gördüler. 1994 ve 1997 yıllarında patlak veren Latin Amerika ve Asya krizleri ve Türkiye’nin de deneyimlediği 2001 krizi bunun en somut örnekleridir. Bu ülkelerde finansal varlık fiyatları ve enflasyon aşırı biçimde yükseldiği gibi, dış borç stokları, döviz kuru ve faiz oranları rekor düzeyde arttı, sonuç olarak ekonomiler krize sürüklendi.

Keza serbest sermaye rejimlerinin sorgulanmasına neden olan bir diğer önemli gelişme 2008 yılında ortaya çıktı. ABD’de başlayan ve serbest sermaye hareketleri sayesinde üç hafta içinde tüm dünyaya yayılan 2008 küresel finansal krizi sonucunda sermaye kontrollerinin kullanımına karşı olan muhalefet giderek zayıflamaya başladı.

Sermaye hareketleri iktisadi kriz ilişkisi

Türkiye ekonomisi gibi son 20 yıldır çok yüksek cari açıklar vererek (örneğin bu yılın Ocak-Mayıs döneminde cari açık 2,3 kat artarak, 12,4 milyar dolardan 28,1 milyar dolara çıktı) (8) büyüyen bir ekonomide yabancı kaynak ihtiyacı, dolayısıyla da uluslararası sermaye hareketleri son derece önemli bir konumdadır.

Bu kaynakların kabaca üç tür olduğunu biliyoruz: Doğrudan yabancı sermaye yatırımları, portföy yatırımları ve diğer yabancı yatırımlar (dış krediler/borçlar).

Bunlardan uzun vadeli doğrudan yabancı sermaye yatırımları, sanıldığının aksine, azgelişmiş ekonomilerden ziyade asıl olarak gelişmiş ekonomilere gidiyor. Azgelişmişler içinde Çin aslan payını aldığından (9), örneğin Türkiye gibi ülkelere hem çok düşük bir pay düşüyor (son dönemde yıllık 8 milyar doların altında), hem de bu yatırımlar özelleştirmelere ve son yıllarda daha çok emlak, konut alımı gibi gerçekte doğrudan yatırım sayılamayacak finansal alanlara yapılıyor. Ayrıca sermaye sağlayan ülkeye doğru devasa kâr transferleri yapılıyor ve elde edilen kârların vergi cennetlerinde düşük ya da sıfır vergilendirilmesi yüzünden sermayenin girdiği ülkenin potansiyel vergi gelirleri de azalıyor.

Borsaya, Hazine bono ve tahvillerine ve banka mevduatlarına gelen kısa vadeli (portföy) yatırımları, asıl olarak yüksek faiz- düşük kur makasının açıklığından yararlanarak spekülatif yüksek kârlar elde edebilmek için geliyor. Ancak böyle akımlar ülke insanının önemli bir kısmını yoksullaştırdığı gibi, aşağıda açıklandığı üzere, ani çıkışlar yaparak ödemeler dengesi krizi veya döviz krizlerine neden oluyor.

Dış krediler ise, karşılığında ödenen normalin çok üstündeki yüksek faizler yüzünden ülkeden dışarıya bir varlık transferiyle, ayrıca ülkenin bir kısım vergi gelirleri bu borçları ödemek için kullanıldığından, halka dönük sosyal harcamaların azalmasıyla sonuçlanıyor. Bu da emekçiler başta olmak üzere toplumun büyük bir kesiminin yoksullaşmasına neden oluyor.

Ayrıca, alınan dış borçlar ülkenin gelişimi ve kalkınması için kullanılmaktan ziyade, büyük sermayedarları ve servet zenginlerini daha da zengin etmeye dönük işlere ve projelere harcandığından, dış kredilerle/borçlarla birlikte ülkedeki yolsuzluklar da artıyor. Yurt dışına çıkartılan servetler, alınan dış borçlarla paralel bir biçimde büyüyor. Özellikle de otoriter yönetimlerin parçası siyasetçiler, bürokratlar ve iş insanları yurt dışına büyük çapta servet kaçırıyorlar. Sermaye kontrollerinin olmaması böyle bir servet transferini kolaylaştırıyor.

Keza dış borç stokları hızla büyüyüp bunlar gelecek kuşaklar için bir yük oluştururken, ülke ekonomisi hızla finansallaşıyor, bu da bir süre sonra finansal krizlerin patlak vermesiyle sonuçlanıyor. Dış borçlarını ödeyemeyen ülkeler yakın geçmişte Yunanistan, bugünlerde Arjantin ve Sri Lanka’da (ve hatta Türkiye’de) olduğu gibi ciddi bir sosyoekonomik çöküşün içine sürükleniyor. Böylece dış borçlar emperyalizmin azgelişmiş ülkeleri sömürgeleştirerek çökertmesinin en etkili aracı olarak hala işlev görüyor.

Serbest sermaye hareketleri ödemeler dengesinde krize neden oluyor

Aşağıdaki grafik küresel çapta ortaya çıkan finansal krizlerle, uluslararası sermaye hareketlerindeki büyük çaplı dalgalanmaların aynı yönde hareket ettiklerini ortaya koyuyor. (10) 

Kısaca, 1980’lerden 2013’e kadar görülen sırasıyla; 1982 ve 1994 Meksika krizleri, 1997 Asya krizi, 2002 Arjantin krizi, 2008 küresel finansal kriz ve 2012 Avro Bölgesi krizleri ile uluslararası sermaye hareketleri aynı yönde hareket ediyor.

Uluslararası sermayenin gelgitleri

Hintli Marksist iktisatçı Patnaik bu durumu kapitalizmin ‘gelgitleriyle’ (med cezir) açıklıyor. Ona göre, kapitalizmde ekonomik faaliyetlerin düzeyi uzun süreli gelgitlere tabidir. Öyle ki ekonomi yükselişteyken bu durum kapitalistlerde ‘cesaret artırıcı, yüksek risk alıcı yönde olmak üzere adeta sihirli bir iksir etkisi’ yaratır. Kapitalist girişimciler yurt içinde ve yurt dışında yüksek riskli ama yüksek kârlı finansal yatırımlara yönelirler. Aslında bu durum sanal bir canlılıktan (öfori) öte bir şey değildir. Nitekim ekonomi inişe geçtiğinde, durum tersine döner ve kapitalistler karamsarlığa düşerler. Böylece riskten kaçışlar artar, kapitalistler mevcut yatırımlarını ve varlık tutmaya ilişkin tercihlerini sorgulamaya başlarlar ve sonuçta yatırımlarını kısarlar. Bunun yerine (getirisi olmasa dahi) nakitte kalmaya yönelirler ki bu da ekonomik çöküşü hızlandırır. Ayrıca dünya ekonomisi resesyona doğru giderken, genelde korumacılık eğilimleri de artar, bu durum hem Merkez hem de Çevre ülkelerdeki sermaye hareketlerini kontrol edenler açısından çok büyük bir risk oluşturduğunda, bu sermaye güvenli limanlarına, Merkez ekonomilere geri döner. (11)

Sonuç olarak, bu gelgitlerin neticesinde, Çevre ekonomilere doğru olan fiziki sermaye yatırımlarının yanı sıra, borsa, hazine bonosu ve devlet tahvilleri, banka borçlanmaları ve mevduat gibi alanlara giden finansal sermaye akımları da kurur, ülkeden sermaye çıkışları hızlanır.

Hatta krizin derinleşip, karamsarlığın artmasıyla birlikte sadece yabancı sermaye değil, ülke kapitalistlerinin sermayeleri ve servetleri de yurt dışındaki daha güvenli, daha yüksek getiri sağlayan ülkelere kaçırılır. Sermaye hareketlerinin kontrolünün olmadığı ülkelerde bu sermaye girişleri kadar, çıkışları da engellenmediğinden çöküş süreci çok hızlı olarak gerçekleşir.

Anahtar sözcükler: BDDK kararı, Döviz krizi, Gelgit ekonomisi, Ödemeler dengesi krizi, Sermaye kontrolleri, Sermaye serbestisi.

sonraki yazı: “İktidar ve muhalefet aynı safta”.

Dip notlar:

  1. https://www.bddk.org.tr/Duyuru (26 Haziran 2022).

  2. Dünya Gazetesi, 8 Temmuz 2022.

  3. https://chp.org.tr/haberler/alti-siyasi-parti-genel-baskaninin-ortak-aciklamasi-ankara (3 Temmuz 2022).

  4. https://www.atlantafed.org/podcasts/transcripts/econsouth-now/110929-pros-cons-of-capital-controls (September 2011).

  5. S. Edwards, and J.D. Ostry, “Terms of trade disturbances, real exchange rates, and welfare: The role of capital controls and labor market distortions”, Oxford Economic Papers 44 (1992) s. 20-34.

  6. https://carnegieendowment.org/why-are-capital-controls-so-popular-pub (9 June 2011).

  7. Agm.

  8. TCMB, Ödemeler Dengesi İstatistikleri Mayıs 2022, https://www.tcmb.gov.tr (7 Temmuz 2022).

  9. https://www.oecd.org/investment/statistics.htm (30 Mart 2022).

  10. Kevin P. Gallagher, Richard Kozul-Wright, A New Multilateralism for Shared Prosperity: Geneva Principles for a Global Green New Deal, UNCTAD Global Development Policy Center (10 April 2019),

  11. Prabhat Patnaik, “Neo-Liberalism and the Diffusion of Development”, https://www.newsclick.in (18 November 2018).

    Yazarımızın daha önce yayınladığımız makaleleri

    SRİ LANKA: İÇ SAVAŞIN PENÇESİNDEN IMF’NİN KAPISINA!/10.07.2022

    NATO Zirvesi Toplanırken/30.06.2022

    SEÇİM YOLUNDA UKRAYNA SAVAŞI BAHANE EK BÜTÇE ŞAHANE/24.06.2022

    ENFLASYON DA BÜTÇE DE FEVKALADENİN FEVKİNDE /20.06.2022

    ÖDEMELER DENGESİNE BAK DIŞ GÜÇLERİ GÖR/15.06.2022

    EKONOMİK BÜYÜME (2) NEREYE KADAR ? (BÜYÜMENİN NİTELİKSEL SORGULAMASI)/12.06.2022

    EKONOMİK BÜYÜME (1): NE PAHASINA ?/07 Haziran 2022

    “FAKİRİN CUĞARASINA”, GARİBANIN BİRASINA DOKUNMAK !/30 Mayıs 2022

    SEÇİM SATHI MAİLİNDE JEOPOLİTİK RİSKLER DE, KUR DA YÜKSELİŞE GEÇTİ/29.05.2022

    KONUTTA ÜÇ MÜJDELİ HABER (2) ALTERNATİF BİR KONUT POLİTİKASI NASIL OLMALI ?/22.05.2022

    KONUT FİYATLARI VE SURİYELİ SIĞINMACILAR /11.05.2022

    EMEK, BARIŞ VE DEMOKRASİ MÜCADELESİ BİR BÜTÜNDÜR / 05.05.2022

    DERS ALMIYORUZ !/21.04.2022

    UKRAYNA SAVAŞI, GIDA ENFLASYONU, ARTAN YAŞAM MALİYETLERİ VE KAPIDAKİ AÇLIK/17.04.2022

    YENİ EKONOMİK MODEL BAŞLAMADAN BİTTİ / 12.04.2022

    UKRAYNA SAVAŞI, DÜNYA EKONOMİSİ VE BARIŞ GÖRÜŞMELERİ /03.04.2022

    BÜTÇEMİZ HAZİNEMİZ MÜSAİT AMA SİZİN İÇİN DEĞİL /23.03.2022

    AYNI GEMİDE DEĞİLİZ / 14 Mart 2022

    KAPİTALİZM BİRLEŞTİRİCİ DEĞİL PARÇALAYICIDIR, BÜTÜNLEYİCİ DEĞİL BÖLÜCÜDÜR !/6 Mart 2022

    ANADİL, DOĞRUDAN DEMOKRASİ, EKOLOJİ VE EMEK MÜCADELESİ / 21.02.2022

    Halkın Beslenme ve Isınma Arasındaki Zor Seçimi / 09.02.2022

    TÜRKİYE EKONOMİSİ DÜNYANIN GERİ KALANINDAN NEGATİF AYRIŞMAYA DEVAM EDİYOR !/ 28.01.2022

    ENFLASYON YERLİ Mİ GEÇİCİ Mİ YÖNETİM HATASI MI ? /24.01.2022

    ENFLASYONU DÜŞÜREMEDİK YERİNE İHRACAT VERELİM/ 11.01.2022

    2021’DE EKONOMİK TABLO /10.01.2022

    TÜRKİYE EKONOMİSİ DÜNYADA İLK 10’A GİREBİLİR Mİ ?, GİRMELİ Mİ ? /03.01.2022

    NASS, FED DERKEN ‘ÖRTÜLÜ’ FAİZ ARTTIRIMI GELDİ!/ 23.12.2021

    KUR KORUMALI MEVDUAT VE ÖRTÜLÜ FAİZ ARTTIRIMI ÜZERİNE/ 22.12.2021

    TÜRKİYE EKONOMİSİ FİNANSAL KRİZDEN ÖNCEKİ SON DURAKTA / 17.12.2021

    HOŞ OLMAYAN İKTİDAR ARİTMETİĞİ HALK ENFLASYON VE KUR ALTINDA EZİLİRKEN EKONOMİYİ BÜYÜTMEK/ 04.12.2021

    SON FAİZ İNDİRİMİNİN NEDENLERİ VE OLASI SONUÇLARI./ 21.11.2021

    DEMOKRATİK KATILIMCI BİR HALK BÜTÇESİNE İHTİYACIMIZ VAR./15.12.2021

    KÜRESEL İKLİM FİNANSMANI İKLİM YIKIMINI DURDURABİLİR Mİ ?/ 08.11.2021

    İKLİM YIKIMI İLE MÜCADELE COP 26 TOPLANTILARINA SIĞMAZ (1) “NET SIFIR” EMİSYON DEĞİL, GERÇEK SIFIR; EMİSYON GEREKİYOR !/01.11.2021

    PROF. DURMUŞ YENİ BİR SAVAŞA GİRMEK YANGINA KÖRÜKLE GİTMEKTİR/ 24.10.2021

    DEVLET-SERMAYE SINIFI İLİŞKİSİ BAĞLAMINDA TÜSİAD’IN YAPTIĞI ÇIKIŞ /21.10.2021

    VERGİDE EKLEKTİK POPÜLİZM (MIZRAK ÇUVALA SIĞMIYOR)/ 17.10.2021

    İKLİM GÖÇMENLERİ (İKLİM KRİZİ, GÖÇ VE SIĞINMACI İLİŞKİSİ-2)/10.10.2021

    CİN ŞİŞEDEN ÇIKTI /09.10.2021

    SINIR / GÖÇ SANAYİ KARMASI” SIĞINMACILARIN ACILARINDAN KAR DEVŞİRİYOR (İKLİM KRİZİ, GÖÇ VE SIĞINMACI İLİŞKİSİ) 1/26.09.2021

    EMPERYALİST SAVAŞLAR VE SÖMÜRGECİLİK EKOSİSTEMİ YOK EDİYOR (İKLİM KRİZİ-MİLİTARİZM İLİŞKİSİ 3)/12.09.2021

    EMPERYALİZM VE EYLÜL ASKERİ DARBELERİ : 11 EYLÜL 1973 ŞİLİ VE 12 EYLÜL 1980 TÜRKİYE/11.09.2021

    ORTA VADELİ PROGRAM: ORTAYA VASAT PROPAGANDA BELGESİ/ 09.09.2021

    DÜNYA BARIŞ GÜNÜ’NDE YÜKSELEN MİLİTARİZM VE ASKERİ HARCAMALAR (İKLİM KRİZİ-MİLİTARİZM İLİŞKİSİ-1)-1) /01.09.2021

    İKLİM KRİZİ GELİR EŞİTSİZLİĞİ İLİŞKİSİ /22.08.2021

    İKLİM KRİZİ ARTIK BEKLENENDEN ÇOK DAHA YAKIN ! 15.08.2021

    ACİLEN ÇÖZMEMİZ GEREKEN 5 TEMEL SORUN /08.08.2021

    DENİZE DÜŞEN YILANA SARILIR”DA…/ 01.08.2021

    AŞILAMADAKİ SORUN: HALK MI MESAFELİ, İKTİDAR MI YETERİNCE GAYRETLİ DEĞİL ? /30.07.2021

    PARANIN İZİNİ SÜR, YOLSUZLUKLARI GÖR! / 19.07.2021

    RÜŞVETİN VERGİSİ / 05.07.2021

    DEMOKRASİYİ SAVUNMAK, KAMUSAL HİZMETLERİ VE KESK’İ SAVUNMAKTIR./ 27.06.2021

    KAMU MALİYESİ RAPORU VE BÜTÇE GERÇEKLEŞMELERİ BÜTÇEDEKİ ADALETSİZLİKLERİ TESCİL EDİYOR!/23.06.2021

    İLK GÜNAHI KİM İŞLEDİ ? / 13.06.2021

    YOUTUBE YAYINI : KARANTİNA TV SALYADAN KURAKLIĞA İKLİM YIKIMI VE TÜRKİYE EKONOMİSİ/07.06.2021

    BİRİ BÜYÜDÜ, BİRİ KÜÇÜLDÜ BİRİ YENİDEN BULUNDU./06.06.2021

    KOLOMBİYA’DA VERGİ İSYANININ ORTAYA ÇIKARDIĞI GERÇEKLER./30.05.2021

    YOUTUBE YAYINI: KARANTİNA TV MAFYANIN İKTİSADI, EKONOMİNİN MAFYASI

    CARİ AÇIĞA DAYALI BÜYÜMEYE DEVAM / DIŞ BORÇ STOKU VE HEBA EDİLEN 18 YIL (3)/23.05.2021

    ÖNCE SOSYAL ADALET /20.05.2021

    CARİ AÇIĞA DAYALI BÜYÜMEYE DEVAM / PORTFÖY YATIRIMLARI PARADOKSU (2)/17.05.2021

    YOUTUBE YAYINI: KARANTİNA TV: EKONOMİNİN VE YÖNETİMİN PERFORMANSI

    CARİ AÇIĞA DAYALI BÜYÜMEYE DEVAM / DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI KURUDU (1)/09.05.2021

    GAZETE DUVAR RÖPORTAJI PROF. DR. MUSTAFA DURMUŞ: “KAYNAK OLMADIĞINDAN DEĞİL NİYET OLMADIĞINDAN HALKA DESTEK VERİLMİYOR.”/02.05.2021

    SALGINDA 1 MAYIS: RÜYAYI GERÇEĞE DÖNÜŞTÜRMEK HALA MÜMKÜN !/02.05.2021

    YOUTUBE YAYINI: KARANTİNA TV BİZ DURURSAK HAYAT DURUR !: SALGIN KOŞULLARINDA İŞÇİ SINIFI /26.04.2021

    İNKAR KRİZ GERÇEĞİNİ ORTADAN KALDIRMAYA YETMİYOR/26.04.2021

    GELİR DESTEKLİ BİR AYLIK TAM KAPANMA: HEM SAĞLIĞIMIZI, HEM DE EKONOMİYİ KORUMAK İÇİN/18.04.2021

    YOUTUBE YAYINI: KARANTİNA TV “COVID SIRASINDA ve SONRASINDA EMEK DÜNYASI”/12.04.2021

    DEVLET BÜYÜRKEN KAMUSALLIK HIZLA TASFİYE EDİLİYOR /11.04.2021

    GÜVEN”, “İSTİKRAR” VE “ŞAHLANAN” TÜRKİYE EKONOMİSİNİN TEKNOLOJİ VE SANAYİ TEMELİ/04.04.2021

    SÜRÜ BAĞIŞIKLIĞI STRATEJİSİNE DEVAM /25.03.2021

    İKTİDAR BLOĞUNUN STRATEJİSİ ÜZERİNE/24.03.2021

    YOLSUZLUK ALGISI ENDEKSİNDE 15 PUANLIK KÖTÜLEŞME/22.03.2021

    REFORM ALGISINA DEĞİL KÖKLÜ İLERİCİ BİR DEĞİŞİME İHTİYACIMIZ VAR/14.03.2021

    COVİD 19 SALGINININ İKİNCİ YARISINDA TÜRKİYE EKONOMİSİ: GERÇEKLER VE ALGI YÖNETİMİ/07.03.2021

    TEMEL GELİR GÜVENCESİ” ZAMANI / 03.03.2021

    COVİD-19 SALGINININ İKİNCİ YARISINDA DÜNYA: DÜNYA EKONOMİSİNE İLİŞKİN ÖNGÖRÜLER.

    KAPİTALİZM VE SPEKÜLASYON: TESLA, ELON MUSK VE BİTCOİN

    SERVETİ NEDEN VE NASIL VERGİLENDİRMELİYİZ KAMU FİNANSMANINDA YENİ PERSPEKTİF İHTİYACI VE SERVET VERGİSİ/14.02.2021

    HALK VERGİ YÜKÜ ALTINDA EZİLİYOR, VERGİ REKORTMENLERİ İSİMLERİNİ GİZLİYOR!- SERVET VERGİSİ NEDEN VE NASIL ALINMALI ? (8)/07.02.2021

    SERVETİ NASIL VE NEDEN VERGİLENDİRMELİYİZ ?(7. Bölüm) – SERVET VERGİSİ EKONOMİYE ZARAR VERİR Mİ ?/03.02.2021

    SERVETİ NEDEN VE NASIL VERGİLENDİRMELİYİZ ?(6. Bölüm) – ZENGİNLERİ VERGİLENDİRMEK İÇİN SOMUT NEDENLER ?/03.02.2021

    SERVET VERGİSİ NEDEN VE NASIL ALINMALI ? (5. Bölüm) – SERVET VERGİSİNİN FELSEFİ VE POLİTİK ARKA PLANI/03.02.2021

    SERVETİ NEDEN VE NASIL VERGİLENDİRMELİYİZ? (4. BÖLÜM) – MADALYONUN İKİ YÜZÜ: ZENGİNLİK VE YOKSULLUK/17.01.2021

    SERVETİ NASIL VE NEDEN VERGİLENDİRMELİYİZ ? (3.BÖLÜM) – EŞİTSİZLİKLER ARTIYOR VE MÜDAHALE GEREKİYOR/03.02.2021

    SERVETİ NEDEN VE NASIL VERGİLENDİRMELİYİZ? (2.BÖLÜM): COVİD 19 VE KAMU GELİRİ İHTİYACI/01.02.2021

    SERVETİ NASIL VE NEDEN VERGİLENDİRMELİYİZ ? BİRİNCİ BÖLÜM/03.01.2021

Diğer Yazılar

HAMAS’IN İSRAİL’E FÜZE ATMASIYLA MI BAŞLADI HER ŞEY?

Taner Renda / 03.12.2024 2001 yılının 11 Eylül’üne gelindiğinde; dünya o gün yeni bir aşamaya …

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir